Inleiding Document Transformatie Bevordering

Het is vandaag vrijdag 16 juni 2017 en mijn vakantie zit erop. Vanmiddag heb ik drie afspraken in One
Planet respectievelijk met het team ADELOT, het team IBC Amersfoort en Janina een in Rusland
geboren academisch geschoolde orthopedagoog, die als immigrant in Nederland geen werk kan
vinden.

Morgen ben ik de hele dag in Houten als bezoeker van het programma Earth & Beyond, zie
http://www.earthandbeyond.nl. Ik ben daar naar toe door een verwijzing voor een presentatie van
De Blije B, zie https://deblijeb.nl/ . Daar ter plaatse wil ik het vrijwilligerswerk door deelnemers van
het team ADELOT met de initiator Ronald Bernard bekrachtigen. De zondag ben ik van plan het
symposium Ons Geld in het De La Mar theater in Amsterdam te bezoeken; zie https://onsgeld.nu/ .
Heel opwekkend hoe deze initiatieven tot de verbeelding spreken en groeien in betekenis en
overtuigingskracht. Maar zoals zij zelf aangeven moet er nog veel gebeuren om van doorslaggevende
betekenis te worden om met elkaar een samenleving te creëren voorbij het transformatiepunt.
Door te klikken op de links in de tekst kunt u uitgebreider kennis nemen van de boodschap in de
verwijzing. Dan kan ik mijn eigen tekst beknopter en bij mijn rode draad houden.

Dit is dan de aftrap voor de tweede helft van 2017 ‘mijn oogstjaar’ waarin ik beoog door te pakken
met ADELOT (zie de box ter introductie). Het al doende met elkaar leren ondernemend
transformeren krijgt een nieuwe impuls dankzij het boek Doing The Right Thing van Arjo Klamer; zie
https://www.doingtherightthing.nl/. Ik liep op hem af op het festival voor actieve burgers ‘We doen
het zelf wel’ in de Rijtuigenloods in Amersfoort op 25 maart; zie https://wedoenhetzelfwel.nl/. Ik
herinnerde hem als gastheer van een bijeenkomst rond lokale complementaire munten (Gooische
Gulden). Dat vond een paar jaar geleden plaats in het Raadhuis van Hilversum. Bij die gelegenheid
sprak onder andere Henk van Arkel initiator van STRO; zie https://www.socialtrade.nl/ als deskundig
ondersteuner van dit streven. Ik liep al langer rond met het gevoel, dat lokale munten een
instrument voor geldschepping kunnen zijn voor lokale burgerinitiatieven zoals ADELOT.

In ons geanimeerd gesprek met Arjo Klamer in gezelschap van René Visser, een informele
wijkopbouwer uit Rotterdam, bleek hoe wij drieën op eenzelfde golflengte zaten. Het was een
raakvlak vanuit drie invalshoeken met als centraal thema waarde creatie met en voor elkaar. Een
gesprek tussen een wethouder, een burger en een beroepsbeoefenaar. Wat is onze
gemeenschappelijke noemer, de overstijgende dimensie en diepere laag van de ‘value based
economy’? Het is de waarde oriëntatie, die de standaard economische benadering in één klap tot
een instrumentele bijdrage terug op haar plaats zet. Terug, omdat het primair om waarde
uitwisseling zonder geld gaat. Geld is van oorsprong geen doel maar een middel en financiële
overwegingen zijn niet meer dan een calculatie tool. Zij leveren hoogstens een instrumentele
bijdrage aan het nastreven van echte waarden in het leven en werken van de mens. Mensen, die als
individu en lid van een gezinshuishouding (de oikos), als beroepsbeoefenaar en lid van een bedrijf,
organisatie en vereniging (de sociale omgeving) en als bewoner van een wijk en daarmee lid van een
gemeenschap of common (de culturele sfeer) waarden uitwisselen. Daarbij leveren geldelijke
overwegingen een ondergeschikte rol in de waarde uitwisseling en het economisch keuzegedrag. In
de loop van de tijd heeft een accentverschuiving in de economische wetenschap en praktijd
plaatsgevonden naar de dominantie van financiële overwegingen in de besluitvorming. Met als
gevolg dat ons hele sociaal maatschappelijk systeem meegesleurd wordt in de richting van een
economische afgrond. De onleefbaarheid op aarde vind haar voedingsbodem in de concentratie
economische macht waar op grond van rationele overwegingen geen gevoel meer is voor het welzijn
en de kwetsbaarheid van de gewone mens in haar natuurlijke omgeving. Maar daarover later meer.

2

Als ik het keuzegedrag van de mens van mensen en van de mensheid plaats in een economische
kader maak ik nog twee kanttekeningen. In ons huidige tijdsgewricht zijn wij aangekomen op een
kantelpunt zoals Jan Rotmans aangeeft; zie https://www.nederlandkantelt.nl/ . Als mensheid zijn wij
in ons evolutieproces aangekomen op een kruispunt, waarin wij ons het leven op een hogere plan
kunnen voortzetten of aan het huidige economisch systeem ten ondergaan. Die keuze voor ons
voortbestaan als mens en mensheid is onafwendbaar. Dit dilemma wordt door steeds meer
economen in allerlei toonaarden op overtuigende en steeds indringender wijze duidelijk gemaakt.

Dat bewustwordingsproces lag ten grondslag aan het ontstaan van een bewegingen als de Economy
Transformers; https://www.economytransformers.nl/. Vele anderen zal ik in de loop van mijn
verhalen nog introduceren. Nu posteer ik alvast een omkering van mijn economisch uitgangspunt of
denkraam voor economisch keuzegedrag. Daarbij ga ik niet uit van schaarste, maar van overvloed als
anker en drijfveer voor economisch keuzegedrag. Dit in samenhang met circulariteit als natuurlijk
beginsel in de omgang met eeuwige waarden. Schaarste is een voedingsbodem voor op egoïsme
gebaseerd keuzegedrag. Terwijl het uitgangspunt overvloed in ruimte en tijd en geld stimuleert tot
een ruimhartig keuzegedrag. Geld in deze context als rekentool voor de waardebepaling voor
materiele goederen en diensten. Welke abstracte persoon neemt hier de plaats in van de homo
economicus? In het afwegingsproces van nuttigheden voor het maken van keuzes leidt de beleving
van overvloed tot een meer positieve grondhouding ten opzichte van leven en werken op aarde.
Komt dit meer in de richting van de aarde als paradijs? Heeft de economie hiermee een religieus
uitgangpunt? Tegenover het postulaat ego-gedreven toen opzichte van de medemens en ten aanzien
van de natuurlijke bronnen in de beschikbare tijd van leven een economisch handelende mens met
een overvloed aan tijd van leven en ruimte tot levensvervulling. Hoe verhoudt zich dit paradijselijke
gevoel tot een realistische de waardebepaling? Anders gezegd: Is het paradijs op aarde een illusie of
nastrevenswaardig. Ongeacht de religieuze of spirituele beleving (hemel of bron) heeft de
economische waardeoriëntatie een persoonlijke, sociale en collectieve gelaagdheid.
– De mens als individu in relatie tot zijn en haar materiele en immateriële behoeften.
– De mens als sociaal wezen in relatie tot de medemens en medeschepselen.
– De mens als maatschappelijk wezen in relatie tot de gemeenschap, de mensheid en de aarde;
in een bepaald tijdperk en niveau van beschaving (evolutie).

In alle drie de lagen bevindt de mens zich in drie realiteiten of werkelijkheden met een daaraan
gerelateerd keuze en ontwikkelingsgedrag (lange termijn keuzegedrag). Dat brengt mij als econoom
tot een oriëntatie voorbij het ‘transformatiepunt’. Daarbij ga ik uit van een horizon en bewustzijn
waar de grondleggers van het economisch denken zelf ook affiniteit mee hadden. Een oriëntatie op
waarden en een exploratie van waarden. Dit in tegenstelling tot nutsmaximalisatie en een ego
gedreven exploitatie van koopwaar, patenten, medeschepselen, de aarde (en straks het universum?).
In dat geval blijkt de evolutie in ons economisch ordening een nogal onhoudbaar en ontwrichtend
concept te zijn. De overheersende financieel economische machtsbasis en uitgangspunten zijn
achterhaald en hebben een catastrofale uitwerking. Als ik dit postulaat in het economisch denken en
handelen omdraai kom ik tot ego overstijgende uitgangspunten. Dan zie ik een mens op zoek naar
eenheid, harmonie en respect voor elkaar, voor het leven en de leefbaarheid. Hartverwarmende
zielsbewogenheid in plaats van een rationeel afwegingsproces waar het eigenbelang domineert en
het eigenbelang plaatst boven het belang van de ander. Geen afhankelijkheid van een dominante
hand van boven en de invisible hand van de markt. In plaats daarvan een zelfbewuste onafhankelijke
mens op zoek naar de weg van persoonlijke autonomie, zelfbeschikking en ontplooiing. Met dat
uitganspunt zoekt ADELOT een weg omhoog in de omgekeerde piramide vanuit kleinschalige lokale
beroepsuitoefening in teamverband en met elkaar samen te ondernemen in netwerkverband, samen
te leven, keuzes te maken en beslissingen te nemen waar een ieder er toe doet.

3

In mijn triple E benadering hanteer ik met de E van ethiek een kosmisch oriëntatiepunt en met de E
van ecologie een aards oriëntatiepunt in de driehoeksrelatie met de E van economie de oriëntatie op
menselijke waarden. De E van economie als een persoonlijke waardeoriëntatie geflankeerd door de
persoonlijke opvatting over, beleving van en respect voor maatschappelijke normen. Met deze
stellingname plaatst ik mij in het gezelschap van de waarde oriëntatie van Klamer (zie de box my
house my home van Arjo Klamer). Ook voel ik verwantschap met de 6 dimensies van de ET (zie box
ET sleutels). Met de E van het economische vraagstuk geflankeerd door de E van Ethiek en de E van
Ecologie of duurzaamheid beweegt het kiezen vanuit vrije wil zich tussen de spirituele bron van
waarden en waarachtigheid en de waarden van de praktijk met de voeten in klei. Beide in het licht
van eeuwige kringloop in het universum en het leven en samenleven op aarde.

In het kader van mijn driehoeksaanpak poog ik in balans te blijven door het economisch handelen
met ADELOT vooral in de praktijk toe te passen. Want in de dagelijkse praktijk wordt de spirituele
abstracte en filosofische verhandeling zichtbaar en concreet. In dat streven, nodig ik u uit om uw
economisch gezond verstand (common sense) niet te gebruiken als een waardevrije maar als een
waardevolle praktische toepassing in het proces van met elkaar leren transformerend ondernemen.
Met uw persoonlijke keuzegedrag en zoektocht naar zingeving en bewustwording met uw huidige
aardse leven als aanknopingspunt.

Zo zie ik de economie als een praktische toe te passen zienswijze zeer verbonden met uiteenlopende
opvattingen en een bonte verzameling aan menselijke vermogens en inzichten, die met elkaar leven
en werken op de aarde met respect en zorg voor haar natuurlijke rijkdom en kwetsbaarheid. Een
uitnodiging aan ieder tot werken, bewerken in het kader van een waardevolle organisatie van geven
en nemen, van genieten en presteren. Dit met het oog op waarde uitwisseling en waarde toevoeging
in drie omgevingen van waarde creatie;
– de oikos of kleinste veilige beschermende liefdevolle gezins- en familie huishouding,
– de kleinschalige lokale organisatie van waarde voortbrenging en consumptie,
– beiden in een grenzeloze transparante verbondenheid met een volgende laag in een
veelkleurige alles omvattende waarde scheppende culturele en natuurlijke omgeving.
Alle drie economische basisprincipes van waarde uitwisseling zonder dat geld er aan te pas hoeft te
komen. Zie box my house my home van Arjo Klamer.

In het kader van mijn hart en zielsbewogen oriëntatie voorbij het transformatiepunt introduceer ik
de sociocratie als organisatorisch principe met Gerard Endenburg als grondlegger; zie
http://www.sociocratie.nl/ . Een praktische coöperatieve stijl en cultuur van samenleven en
samenwerken, dat vanuit een Nederlandse voedingsbodem internationaal opbloeit en vooral in ons
land meerdere varianten kent. Zie de box sociocratische basisprincipes.
Een immateriële waardeoriëntatie genereert intrinsieke waarden zoals gelijkwaardigheid en respect
voor al het leven. In een economisch handelen dat wij met ADELOT voorstaan komt het keuzegedrag
van binnenuit en niet van bovenaf, met aandacht, zorg en tijd voor elkaar en met ruimte voor een
zinvolle levensvervulling. Het toepassen van oneindige circulariteit, van verbinding en harmonische
resonantie tussen het kleine, het grote en het allesomvattende. Uiteindelijk een keuzegedrag voor de
mens met een vrije wil op zoek naar ontplooiing met liefde voor zichzelf, liefde voor de ander, de
medemens en medeschepselen en de schepping en een besef van de eeuwigheid.

In mijn werk als grondlegger van ADELOT stel ik in mijn ontmoeting steevast twee vragen.
1. Wat wilt doen met de rest van uw leven?
2. Hoe wilt u daaraan werken rekening houdend met uw situatie op dit moment?
Of te wel een vraag naar zingeving en een vraag naar gevoel voor realiteit.